Hoe het allemaal begon...

In januari 2001 getuigde Denise Vander Weyden in het TV1-programma Ombudsjan over de medische fout waar haar dochtertje kort na de geboorte het slachtoffer van werd. Meteen deed ze ook een oproep tot andere slachtoffers om de handen ineen te slaan en een zelfhulpgroep op te richten. Uit de vele reacties die ze ontving, bleek dat de behoefte hieraan groot was. Tijdens een vergadering op 3 juni 2001 besloten zo'n 40 slachtoffers de vzw Medisch Falen in de steigers te zetten. De nieuwe vereniging stelde zich tot doel slachtoffers van medische fouten bij te staan met medisch en juridisch advies, op te treden als spreekbuis van de slachtoffers in de media en in debatten met de andere betrokken partijen (zoals de overheid, de Orde der Geneesheren, de ziekenhuissector en de verzekeringsmaatschappijen), en bij te dragen tot de preventie van medische fouten door lessen te trekken uit de ervaringen van slachtoffers.

Wegwijs in het labyrint

De vzw Medisch Falen wil de slachtoffers in de eerste plaats wegwijs maken in de medisch-juridische doolhof waarin ze terechtkomen. Vaak weet een slachtoffer immers niet welke stappen zij of hij dient te zetten na het vaststellen van een fout. Eerst wordt nagegaan of er wel degelijk sprake is van een fout. We willen immers vermijden dat het slachtoffer zich nodeloos op kosten jaagt door zich in een jarenlange juridische strijd te storten die reeds bij voorbaat verloren is, omdat het niet om een verwijtbare fout gaat. Om uit te maken of er al dan niet sprake is van een verwijtbare fout, werkt de vzw samen met een erkende wetsdokter, wiens optreden permanent geëvalueerd wordt. Gaat het inderdaad om een verwijtbare fout, dan wordt het slachtoffer desgewenst doorverwezen naar een advocatenbureau dat gespecialiseerd is in medisch recht en enkel pleit aan de kant van de slachtoffers. De vzw Medisch Falen blijft er bij de verdere afhandeling van het dossier ook over waken dat alles correct verloopt.

Spreekbuis

Als enkeling staat het slachtoffer volkomen machteloos tegenover de grote belangengroepen, zoals de ziekenhuissector, de Orde der Geneesheren en de verzekeringsmaatschappijen. Vandaar dat de vzw Medisch Falen de krachten wil bundelen en de slachtoffers als groep een stem wil geven in het debat. Op 21 november 2001 organiseerden we een persconferentie in Brussel, om de geboorte van de vzw aan te kondigen en haar doelstellingen bekend te maken. Verschillende Vlaamse kranten brachten hierover verslag uit. Sindsdien laat de vzw Medisch Falen regelmatig haar stem horen in de media, om de aandacht te vestigen op de problematiek van de medische fouten. Dat gebeurde onder meer in het VRT- en VTM-journaal, in tv-programma's als De zevende dag, Ombudsman, Telefacts en Medisch dossier (Vitaya), in radioprogramma's als Voor de dag en Niets is zeker, in tijdschriften als HUMO, Reader's Digest, Libelle, Flair en Feeling, in alle Vlaamse kranten, in openbare debatten en bij bezoeken aan diverse ministeries, zowel op federaal als op Vlaams niveau.

Preventie

Wat de preventie van medische fouten betreft, staan we in België nog zo goed als nergens. Er zijn vrijwel geen cijfers voorhanden over wat er fout loopt. Het is dus hoog tijd om de pijnpunten in kaart te brengen en maatregelen te treffen om herhaling van dezelfde soort fouten te voorkomen. In de Verenigde Staten bijvoorbeeld heeft men een actieplan uitgewerkt waarbij men via een systeemanalyse het aantal verwijtbare medische fouten in vijf jaar met minstens de helft wil verminderen. Al jaren pleit de vzw Medisch Falen ervoor om medische fouten systematisch te registreren zodat men er lessen kan uit trekken. Veel medische missers zijn immers van structurele aard: geneesmiddelen die met elkaar verward worden, gebrekkig materiaal, fouten bij het aflossen van de ploeg, fouten door onderbemanning, gebrekkige communicatie, het verkeerd interpreteren van handgeschreven voorschriften enz. Berucht zijn ook de 'weekendongevallen' in de ziekenhuizen, veroorzaakt door een gebrek aan personeel. Sommige experts zeggen ronduit dat je in het weekend of op feestdagen eigenlijk beter weg blijft uit een ziekenhuis. Helaas kun je als patiënt niet kiezen wanneer je ziek wordt. Via de klachten van slachtoffers die ons bereiken, helpt de vzw Medisch Falen mee de tekortkomingen van de medische sector in kaart te brengen.